ความรู้รอบบ้าน
รอยร้าวอาคารเมื่อเกิดแผ่นดินไหวมีอะไรบ้างและต้องระวังอย่างไร
Mar
แผ่นดินไหวอาจเกิดขึ้นโดยไม่ทันตั้งตัว และหนึ่งในผลกระทบที่เห็นได้ชัดที่สุดหลังเหตุการณ์คือ “รอยร้าวของอาคาร” ซึ่งในสายตาคนทั่วไปอาจดูเป็นเพียงรอยแตกบนผนัง แต่ในความเป็นจริงแล้ว รอยร้าวบางประเภทสามารถเป็นสัญญาณอันตรายที่นำไปสู่การถล่มของอาคารได้
บทความนี้จะพาคุณมาเจาะลึกถึงคำถามสำคัญที่หลายคนอยากรู้ว่า “รอยร้าวอาคารเมื่อเกิดแผ่นดินไหวมีอะไรบ้างและต้องระวังอย่างไร?” พร้อมคำแนะนำจากผู้เชี่ยวชาญที่คุณควรรู้ไว้ เพื่อปกป้องชีวิตและทรัพย์สินในยามฉุกเฉิน
ทำไมต้องใส่ใจ “รอยร้าวอาคาร” หลังแผ่นดินไหว?
หลังแผ่นดินไหว หลายคนอาจรู้สึกโล่งใจเมื่ออาคารบ้านเรือนยังคงตั้งอยู่ไม่ถล่ม แต่ความเสียหายที่ซ่อนอยู่ในโครงสร้าง เช่น รอยร้าว เสาแตกร้าว หรือพื้นทรุด อาจไม่แสดงผลทันที และอาจกลายเป็น “ระเบิดเวลา” ที่รอการถล่มในครั้งถัดไป
❗️ข้อควรรู้: รอยร้าวเล็ก ๆ ที่ดูไม่อันตราย อาจบ่งชี้ว่าโครงสร้างรับน้ำหนักหลักของอาคารเสียหาย
ประเภทของรอยร้าวอาคารหลังแผ่นดินไหวที่ควรรู้
1. รอยร้าวตามแนวเฉียง (Diagonal Cracks)
รอยร้าวแบบเฉียงมักพบที่ผนังหรือมุมประตู-หน้าต่าง โดยเฉพาะบริเวณที่มีการรับแรงเฉือนจากแรงสั่น
- ลักษณะ: รอยร้าวแนวเฉียง 30–45 องศา
- สาเหตุ: แรงสั่นไหวทำให้ผนังรับแรงไม่เท่ากัน
- ความเสี่ยง: ปานกลางถึงสูง โดยเฉพาะถ้ารอยร้าวต่อเนื่องจากพื้นถึงเพดาน
2. รอยร้าวแนวตั้งและแนวนอน (Vertical/Horizontal Cracks)
พบได้ตามผนังรับแรงและโครงสร้างเสา-คาน
- แนวตั้ง: มักเกิดจากการขยายตัวของวัสดุ หรือแรงเครียดที่ดึงโครงสร้าง
- แนวนอน: อาจชี้ว่ามีการทรุดตัวหรือรับน้ำหนักเกิน
- ความเสี่ยง: ขึ้นอยู่กับขนาดและตำแหน่ง หากร้าวลึกจนทะลุวัสดุ ต้องระวัง
3. รอยร้าวรูปตัว X หรือรอยร้าวรุนแรงหลายทิศทาง (Cross or Spider Cracks)
เกิดจากแรงกระทำหลายทิศทางพร้อมกัน มักเห็นในจุดที่อาคารรับแรงมาก
- ลักษณะ: ร้าวแตกกระจายคล้ายใยแมงมุม
- ความเสี่ยง: สูงมาก ควรอพยพออกจากพื้นที่และแจ้งวิศวกรตรวจสอบทันที
4. รอยร้าวที่ฐานเสา/คาน (Cracks at Column or Beam Joint)
เป็นบริเวณที่รับแรงมากที่สุดของอาคาร หากเกิดรอยร้าวแสดงว่าโครงสร้างรับแรงอาจเสียหาย
- ความเสี่ยง: สูงมาก เสี่ยงต่อการล้มครืนโดยไม่ต้องมีแผ่นดินไหวซ้ำ
5. รอยร้าวบริเวณพื้นหรือเพดาน (Slab Cracks)
อาจพบในบ้านชั้นเดียวหรืออาคารสูง
- อาจเกิดจากแรงกดหรือดึงที่มากเกินไป
- ร้าวแบบ “รังแตน” หรือ “แตกเป็นแฉก”
- ความเสี่ยง: ขึ้นอยู่กับความลึก หากร้าวลึกจนโครงสร้างเหล็กภายในเริ่มปรากฏ ต้องซ่อมแซมเร่งด่วน
สังเกตรอยร้าวอย่างไรให้รู้ว่า “อันตราย” หรือ “ปลอดภัยชั่วคราว”
แม้เราจะไม่ใช่วิศวกร แต่ก็สามารถประเมินเบื้องต้นได้ว่า รอยร้าวใดควรเฝ้าระวัง และรอยร้าวใดควรแจ้งหน่วยงานโดยด่วน
| ลักษณะรอยร้าว | ความเสี่ยง | แนวทางเบื้องต้น |
|---|---|---|
| รอยร้าวเล็ก < 1 มม. | ต่ำ | เฝ้าระวัง ดูการขยายตัว |
| รอยร้าวต่อเนื่องยาว > 1 เมตร | ปานกลาง | ถ่ายรูปเก็บข้อมูลไว้ ตรวจซ้ำภายหลัง |
| รอยร้าวลึกจนเห็นเหล็ก | สูง | ห้ามใช้งานพื้นที่ แจ้งวิศวกรทันที |
| ร้าวเฉียงหรือรูป X ที่ผนังรับน้ำหนัก | สูง | ห้ามเข้าอาคารโดยเด็ดขาด |
| พื้นหรือผนังทรุดตัว | สูงมาก | อพยพออกจากพื้นที่โดยเร็ว |
ต้องระวังอย่างไร เมื่อพบรอยร้าวหลังแผ่นดินไหว?
1. อย่าด่วนตัดสินว่าปลอดภัย
หลายคนมองว่าบ้านยังยืนอยู่ก็เท่ากับปลอดภัย แต่อย่าลืมว่ารอยร้าวบางชนิดจะขยายใหญ่ขึ้นเรื่อย ๆ เมื่อเกิดอาฟเตอร์ช็อก
2. ห้ามซ่อมเองถ้าไม่ใช่ผู้เชี่ยวชาญ
การพยายามปิดรอยร้าวด้วยปูนหรือวัสดุอื่น ๆ อาจบดบังรอยร้าวที่เป็นสัญญาณอันตราย ทำให้ผู้เชี่ยวชาญวิเคราะห์ผิดพลาด
3. ถ่ายภาพและจดบันทึก
ทุกครั้งที่พบรอยร้าว ควรถ่ายภาพไว้พร้อมเขียนวันที่และตำแหน่งที่พบ เพื่อดูพัฒนาการของรอยร้าวในภายหลัง
4. แจ้งหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง
โดยเฉพาะในกรณีอาคารสาธารณะ เช่น โรงเรียน วัด สำนักงาน ที่มีคนจำนวนมากใช้งาน ต้องประเมินโดยวิศวกรโยธาหรือผู้ตรวจสอบอาคาร
ใครควรตรวจสอบอาคารหลังแผ่นดินไหว?
การตรวจสอบอาคารหลังเกิดแผ่นดินไหว ควรดำเนินการโดย “ผู้เชี่ยวชาญที่มีใบอนุญาต” เช่น
- วิศวกรโยธา (Civil Engineer)
- วิศวกรโครงสร้าง (Structural Engineer)
- ผู้ตรวจสอบอาคารที่ขึ้นทะเบียนกับกรมโยธาธิการและผังเมือง
หลายพื้นที่ในประเทศไทยมีหน่วยงานรับตรวจสอบเบื้องต้น เช่น
- กรุงเทพมหานคร: สำนักการโยธา
- จังหวัดอื่น ๆ: สำนักงานโยธาธิการจังหวัด
การเตรียมพร้อมเพื่อป้องกันรอยร้าวในอนาคต
แม้เราไม่สามารถป้องกันแผ่นดินไหวได้ 100% แต่สามารถ ลดความเสียหายต่ออาคาร ได้ ด้วยวิธีการเหล่านี้
✅ ก่อสร้างตามมาตรฐานต้านแผ่นดินไหว
เลือกใช้วัสดุและเทคนิคที่ออกแบบมาสำหรับทนแรงสั่นสะเทือน เช่น
- การเสริมเหล็กอย่างเหมาะสม
- การใช้โครงสร้างแบบ Shear Wall
- การออกแบบฐานรากให้มั่นคง
✅ ตรวจสอบอาคารประจำปี
โดยเฉพาะอาคารเก่า ควรมีการตรวจสอบเชิงป้องกันเป็นประจำ เพื่อซ่อมแซมก่อนที่รอยร้าวจะกลายเป็นปัญหาใหญ่
✅ ทำประกันภัยแผ่นดินไหว
ในกรณีที่อยู่ในพื้นที่เสี่ยง การทำประกันภัยจะช่วยแบ่งเบาภาระค่าใช้จ่ายหากต้องซ่อมแซมหรือสร้างใหม่
สรุป: รอยร้าวเล็กน้อย อาจซ่อนภัยใหญ่ที่คุณไม่เห็น
“รอยร้าวอาคารเมื่อเกิดแผ่นดินไหวมีอะไรบ้างและต้องระวังอย่างไร” คือคำถามที่ควรอยู่ในใจของทุกเจ้าของบ้าน ผู้อยู่อาศัย และผู้ดูแลอาคาร เพราะแม้แผ่นดินไหวจะผ่านไปแล้ว แต่อาคารที่เสียหายอาจถล่มลงมาในภายหลัง หากเราไม่ใส่ใจสัญญาณเตือนเล็ก ๆ เหล่านี้
อย่ารอให้เสียงร้าวกลายเป็นเสียงพังทลาย หากพบรอยร้าวผิดปกติ จง “สังเกต-บันทึก-แจ้งผู้เชี่ยวชาญ” เพื่อความปลอดภัยของชีวิตและทรัพย์สิน
